Er zijn veel dingen die je niet mag noemen in Tibet. En eigenlijk maakt je dat een beetje paranoïde. Over de Dalai lama en de Panchen lama mag niet gesproken worden. Veel vragen kunnen niet gesteld worden. Maar het is zelfs zo dat we zoveel omslachtigheid voelen dat wij het over de hoofd Alpaca hebben. En dat ik zinnen in mijn blog aanpas. “Wat is dit een prachtig land” wordt “wat is het hier prachtig”. Want je mag Tibet niet als land zien. Het is een regio van China. Het boek over Tibet van de lonely planet wordt, als je pech hebt bij de grens, afgenomen. Want Tibet is geen land. En Tibetanen zijn een Chinese minderheid, net als de Oeigoeren.
De Tibetanen offeren veel.
Net op het vliegveld kwam een Chinese medewerker bij ons zitten. Hij vertelde hoe verschrikkelijk het was om in Lhasa te werken. Het betaalde wel erg goed, maar zijn vrouw en kinderen woonden in Chengdu. Het was verschrikkelijk. Hij kreeg 3 maanden per jaar betaald verlof en na 25 jaar in de regio Tibet mag hij met pensioen. Hij is dan 49 jaar oud.
Dat is een goed voorbeeld hoe China Tibet wil veranderen. Vele Han Chinezen mogen voor een bizar salaris en grandioze secundaire arbeidsvoorwaarden in Tibet wonen. Er volgt een soort Israël en bezette gebieden, waarbij het ware Tibet subtiel vermorzeld wordt. De Dalai lama noemt het een culturele genocide. Hij heeft er altijd voor gestreden het geweldloos op te lossen, kreeg daar zelfs een Nobelprijs voor de vrede voor in 1989.
De kloosters die meestal in afgelegen gebieden werden gebouwd om beter in alle rust en afzondering te kunnen mediteren, krijgen een plein voor festiviteiten of woontorens naast zich. Naast Ganden monastery staat een enorme rij hoge overheidsgebouwen en als kers op de taart ter viering van 60 jaar Chinese inlijving enorme billboards voor het Potalla palace. Overal worden huizen opgeknapt, straten verbeterd, snelwegen aangelegd. We merken bij onszelf dat we proberen het niet in beeld te brengen. Maar het blijft vreemd.
Kinderen krijgen alleen Chinees op school. De gids vertelt dat sommige kinderen niet meer met hun grootouders kunnen communiceren. Het ontwricht families. Je zou bijna denken “gelukkig kunnen nog heel veel kinderen in Tibet niet naar school”. maar dat denk ik nou nooit.
Overal Chinese vlaggen op alle gebouwen, op alle hotels en langs de straten.
De gidsen vertellen de geschiedenis van Tibet. Het schijnt dat de 6e Dalai lama ook een Tibetaanse en een Mongoolse reïncarnatie had. Dus twee jongens die beiden aangewezen waren als leider: de een door de panchen Lama de ander door de toenmalige Mongoolse overheersers. Bij de 7e was het weer goed gekomen.
Toen de 10e Panchen lama overleed, wees de Dalai lama een reïncarnatie aan. De Chinese regering accepteerde hem niet. Het kind en zijn familie verdwenen. En er werd een Chinese Panchen lama aangewezen die de meeste tijd in Beijing doorbrengt.
Tijdens de culturele revolutie werden de grafstupa’s van de 6e, 7e en 8e vernield en vele andere kloosters. De 10e Panchen lama heeft wat overbleef verzameld en er één grote grafstupa voor gebouwd. En hij heeft heel veel werk verzet voor het Tibetaans boeddhisme. Die 10e, als de gidsen over hem praten worden hun ogen vochtig en hun stem omfloerst.
Degene die de groep startte waaruit de Dalai lama voortkomt koos ervoor om niet te reïncarneren. Het zou de wereld geen goed doen als hij bleef, hij droeg zijn taak over aan zijn leerlingen. De gedachte is dat de huidige Dalai lama hier ook voor kan kiezen. Omdat de gedachte is dat anders de Chinese overheid zich bezig zal houden met de opvolging van de 14e Dalai lama.
Gisteren in de koffiebar spraken we met twee van de eigenaren, beiden Tibetaans. Ze vroegen of we terug zouden komen. Misschien ooit, al zou ik dan bang zijn dat Tibet veranderd is in een glimmend stukje land waar Chinese toeristen naar toe gaan om in traditionele kleding fotosessies te houden. Mijn enige hoop is het fundament van het geloof van de Tibetanen. Hoe ze hun kloosters weer opbouwden in de afgelopen 60 jaar. Hoe trots ze zijn op hun cultuur. Hoe de straten gevuld zijn met mensen met kralensnoeren om hun mantra’s op te zeggen en gebedsrollen die draaien. En hoe ze rond hun heilige gebouwen lopen.
We worden door deze jongemannen teruggebracht. Jelmer wijst degeen van hen die Thijm en hem vervoerd aan wat ik bedoelde met geüniformeerde winkels in de straten met grote Chineze borden met in kleine letters de Tibetaanse tekst. Hij gaat los over hoe dat de eigenaren wordt opgelegd door de regering.
Als laatste will ik vertellen over de dam in de Yarlung Tsangpo, deze gaat in India over in de Brahmaputra en loopt verder naar Bangladesh. Deze landen maken zich zorgen. Het is ook in hun landen een belangrijke rivier. Het beleid van China is goed te volgen als je meeleest hoe met deze Dam en de problemen die er door kunnen ontstaan wordt omgegaan. Er zullen vele eeuwenoude kloosters onder water komen. Er is nog niets duidelijk over waar de mensen en dorpen die getroffen worden naar toe moeten. Het is een aardbeving gevoelig stuk van de wereld. En China doet wat ze willen.
Nicolette stuurde er dit stuk over.
Yourtravelreporter.nl heeft heel veel eerlijke informatie over Tibet.
Het is vandaag een reisdag. Morgen weer een blije blog.
Familie van WelLingen 